Rundvee
27 mei 2020
Optimale pens pH
De omstandigheden in de pens van een koe moeten zo optimaal mogelijk zijn om het voer het best om te zetten in melk. Hierbij is onder andere de eiwit- energie verhouding van belang, maar een ander belangrijk punt is de zuurtegraad van de pens. De zuurtegraad wordt uitgedrukt als pH. De optimale pH voor de pens ligt tussen 6-7.
Belang van pens pH
Waarom is de pens pH zo belangrijk voor een koe? De zuurtegraad in de pens is bepalend voor de activiteit van alle micro organismen. De pens bacteriën en alle andere micro organismen die het voer afbreken hebben elk een favoriete pH waarbij zij zich goed voelen en hierdoor het meeste voer om zullen zetten in vluchtige vetzuren en microbieel eiwit. Voor de ruwe celstof afbrekende bacteriën ligt deze optimale pH tussen de 6-7, wanneer de pH onder de 6 komt zullen zij minder goed hun werk doen. Mocht de pH nog verder zakken en er sprake is van ‘pensverzuring’ kunnen deze bacteriën zelfs afsterven. Het beste voor de pensmicroben is een zo constant mogelijke pH (weinig pieken en dalen) tussen de 6-7.
Pensverzuring wordt gedefinieerd als een tijdsperiode (meestal 6 of 8 uur) dat de pH onder de 5.5-6 is geweest. Gemiddeld heeft 15% van de Europese koeien last van pensverzuring, waarbij ook bedrijven zijn waar 30-40% van de koeien last heeft van pensverzuring. De gerelateerde kosten liggen op ongeveer € 200-300 per koe per jaar. Pensverzuring is te herkennen aan dunne mest, koeien die vuil zijn van achter, koeien die onvoldoende herkauwen (60 slagen per brok) en met de kop op de pens liggen.
Pens pH op peil houden
De koe zou niet een geweldig dier zijn als ze hier zelf niet iets op zou bedenken. Tijdens het herkauwen wordt via het speeksel de buffer bicarbonaat door de herkauwbrokken heen gemengd. Onder normale omstandigheden kan de koe hiermee de pH van de pens op peil houden, echter komen er tegenwoordig meer situaties waarbij de koe dit niet meer zelf kan. Hoogproductieve koeien moeten energiedicht gevoerd worden, wat kan leiden tot een daling in pens pH. Daarnaast wordt het aandeel melkzuur bij natter inkuilen vergroot, wat ook leid tot een grote zuur belasting voor de pens. Maar ook in de zomermaanden wanneer de koe op dagen boven de 25 graden haar lichaamswarmte probeert kwijt te raken. De ademhalingsfrequentie wordt verhoogd, waardoor meer CO2 uit geademd wordt en het aandeel bicarbonaat in het bloed daalt.
Ondersteunen met magnesiumoxide
In bovenstaande situaties kan het van belang zijn om de koe extra te ondersteunen met bufferende producten, zodat de ruwe celstof vertering niet verstoord wordt. Speciaal geselecteerde magnesiumoxides (pHix-up) hebben een enorm krachtige werking op de pens. Met een lage dosering kan een grote maar vooral constante buffering gecreëerd worden. De magnesium oxides in pHix-up zijn speciaal geselecteerd op hun oplosbaarheid in de pens en daarmee de bufferende werking. Deze magnesium oxides kunnen wel twee maal zoveel bufferen als gangbare magnesium oxides.
In Spanje is afgelopen jaren wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werking van pHix-up bij hoogproductief melkvee, waarbij geconcludeerd werd dat deze magnesium oxides zes uur lang een goede bufferwerking hebben, en de pH in de pens van de koe constant houdt (Bach et al., 2018). Daarnaast is in 2019 op een melkveebedrijf in Noord-Brabant een praktijk proef uitgevoerd met pHix-up waarbij de pens pH van een aantal koeien voor drie maanden gevolgd werd. Hieruit bleek dat de pens pH met pHix-up constanter was en minder diepe dalen had dan in vergelijking met natrium bicarbonaat wat resulteerde in een hoger vet% in de melk.
