Geiten kunnen rondom aflammeren een vervette lever krijgen. Wat zijn de oorzaken van een vervette lever en hoe kunnen we deze voorkomen?
Een geit in de negatieve energie balans (NEB) verbruikt meer energie, dan dat ze op kan nemen uit het rantsoen. De reden hiervan is, dat het lam in de baarmoeder groeit. De laatste maand voor aflammeren, groeit een lam nog minimaal 60% van hun geboortegewicht. Ten eerste kost de groei van het lam extreem veel energie. Ten tweede (misschien nog wel belangrijker) zal de groei van het lam er voor zorgen dat er minder ruimte is voor het voer in de pens. De pens wordt als ware iets weg gedrukt. Dit is één van de redenen dat de drogestof opname van geiten voor aflammeren zo sterk daalt.
De NEB is het moment dat een geit “het vet van de rug” gaat gebruiken. De energie die uit het lichaamsvet vrijkomt is de aanvulling voor het dier en haar foetus(sen). Dit vet van de rug wordt in de lever omgezet naar energie waar de geit wat mee kan. Dit is een natuurlijk proces, echter als er te veel lichaamsvet wordt afgebroken, dan kan de lever vervetten. De lever slibt als ware dicht. Als dit gebeurt dan gaat de lever ketonen aanmaken in plaats van bruikbare energie. De geiten worden erg sloom en zullen nog minder gaan vreten. Een te grote hoeveelheid ketonen in het bloed geeft een ziektebeeld genaamd ketose of slepende melkziekte.
Waarom moet een vervette lever voorkomen worden?
De lever is een van de belangrijkste organen van een geit, omdat de fermentatiezuren vanuit de pens in de lever worden omgezet in glucose. Glucose wordt in de melkklier omgezet in lactose en dit bepaald de melkproductie.
Een vervette lever zuivert het bloed minder goed en produceert minder glucose. Een goede glucogene energievoorziening is belangrijk voor een goed functionerend afweersysteem. Door de lagere glucose productie verminderd de afweer waardoor er een hogere kans op baarmoeder of uierontsteking ontstaat. Als het afweersysteem minder werkt ontstaat er een verhoogde kans op problemen rond aflammeren.
Hoe wordt een vervette lever voorkomen?
Het is belangrijk dat een geit genoeg energie binnenkrijgt vanuit het rantsoen. Dit betekent dat de drogestof-opname voor aflammeren super belangrijk is. Hoe meer energie er tijdens de close-up periode via het voer in komt des te minder lichaamsvet er afgebroken hoeft te worden. Vers en smakelijk voer is hierin leidend.
Lukt het niet om de drogestof op peil te houden, dan is het belangrijk om geconcentreerder te gaan voeren. Zorg er voor dat de geiten voor aflammeren meer energie naar binnen krijgen doormiddel van krachtvoeders, geknakt lijnzaad of een energiedrank door het rantsoen. Een voorbeeld van energiedrank is glycerol, dit is naast goede energie (1500 VEM) ook erg smakelijk (zeer zoet) en zal de ds-opname stimuleren.
Daarnaast is het ondersteunen van de lever erg belangrijk. B-vitamines, zoals niacine en choline kunnen de lever ondersteunen. Niacine kan een geit helpen doordat ze minder lichaamsvet zal gaan afbreken. Tijdens de transitieperiode gebruikt de geit veel choline voor de groei en ontwikkeling van het lam en na het lammeren voor de biestproductie. Tijdens de transitieperiode heeft de geit gebrek aan choline. Choline is een vitamine die er voor zorgt dat de lever wordt ontvet, choline is een belangrijk onderdeel van very low density lipids, deze stoffen zijn nodig om vetbolletjes te verpakken in de lever zodat ze in de bloedbaan opgenomen kunnen worden voor transport naar de melkklier. o.a. Ronald Zom heeft dit in 2008 aangetoond in zijn onderzoek aan de Universiteit van Wageningen. In 2008 vond Pinotti het volgende in zijn onderzoek naar pensbestendige choline bij geiten.
24 melkgeiten kregen 4 gram pensbeschermde choline toegevoed aan het rantsoen. 30 dagen voor verwachte dag van een aflammeren en 35 dagen na het aflammermoment. Dit resulteerde in een stijging van de melkgift van 210 gram per dag, 350 gram meetmelk per dag. Ook de melkvet- en melkvetopbrengst nam toe. Vrij choline en totale vrije choline-secretie in melk waren verhoogd door RPC aanvulling.
Let wel op! Deze vitamines kunnen alleen hun werking doen in pensbestendige vorm. Het voeren van deze vitamines is zo belangrijk, omdat een geit met een schonere lever de lactatie start. De kans op ketose wordt door deze producten aanzienlijk kleiner.
ReaShure XC is pensbestendige choline. Als van dit product 6 gram per geit per dag in de laatste drie weken van de droogstand wordt gevoerd, mag u verwachten dat de geiten na aflammeren 0,14 liter melk per dag meer geven. Is er de mogelijkheid dit ook na aflammeren 4 weken lang door te voeren, dan blijkt uit uitgebreid onderzoek, dat de productie 0,21 liter per dag stijgt. Een goed argument is, dat de geiten de gehele lactatie een hogere productie blijken vast te houden. Hierdoor is ReaShure een product dat zichzelf snel terug betaald (Zenobi et al, 2017).
Zeker weten dat u deze producten op de juiste manier inzet? Vraag het gerust na.
